Kijk eens even, waddenleven!

Maart: rammelende hazen

Voor mij is de keuze voor de maand maart op de haas gevallen. Hoewel de haas jaarrond in het waddengebied is te vinden, is de maand maart de periode waarin bij deze dieren de hormonen gaan opspelen. In deze periode begint het nieuwe voortplantingsseizoen. Op allerlei plekken zie je in de graslanden, kwelders of zeedijk kleine groepjes hazen achter elkaar aan rennen. Het “rammelen” is begonnen.

Tekst en foto's: Marcel van Kammen

Voortplantingsritueel van de haas

Dit voorplantingsritueel wordt geïnitieerd door één mannetjes haas, de rammelaar genoemd. Deze rammelaar begint een vrouwtje, de moer, op te drijven. Dit trekt de aandacht van andere exemplaren, waardoor er een groepsvorming van rennende hazen ontstaat. De rammelaar probeert de moer steeds dichter te benaderen en tot paarvorming te komen. Dit duurt soms uren en de moer is hier niet altijd van gediend. Als de rammelaar te dicht in de buurt komt en de moer het er niet mee eens is, gaat ze met de oren achterover geklapt op de achterpoten staan om de rammelaar af te schrikken. Soms maakt zij dit extra dreigend door met de voorpoten het mannetje af te weren. Dit fenomeen wordt ‘boksen’ genoemd.

Eenmaal maakte ik mee dat, helaas op flinke afstand, twee hazen zo fanatiek aan het rammelen waren, dat de dieren niet in de gaten hadden dat ze een sloot naderden. Het vrouwtje dreef het mannetje op zijn achterpoten achteruit richting sloot, waarna deze pardoes in het water viel. Weg hormonen, weg verliefdheid en wat overbleef was een afgekoelde drijfnatte mannetjeshaas die het hazenpad koos.

Paspoort van de haas

De haas is een in Nederland algemeen voorkomend zoogdier. Hoewel de lange tanden anders doen vermoeden, behoort de haas (net als het konijn) niet tot de knaagdieren maar tot de haasachtigen. De haas is van het konijn te onderscheiden door het forsere formaat, de langere oren met een zwarte punt en de grotere poten. Ze hebben een voorkeur voor kleinschalig gras- en bouwland, maar ook heide en kwelders behoort tot zijn habitat. Het zijn solitaire dieren, hoewel ze in het waddengebied in de winterperiodes vaak in grotere groepen samenleven. Ze kunnen een snelheid van 65 km per uur behalen. Hazen krijgen gemiddeld 11 jongen per jaar, in de periode begin februari t/m eind september. De jongen worden in het open veld geboren en liggen overdag vaak goed verstopt tussen de vegetatie, waardoor ze veilig zijn voor predatoren. Rond de schemering worden de jonge dieren vaak actiever en zoekt de moeder de jongen weer op waar ze die achtergelaten heeft.

Wanneer & waar is de haas te zien

Zoals gezegd is de haas jaarrond waar te nemen, waarbij in de winterperiode de buitendijkse graslanden en kwelders in het waddengebied de hoogste aantallen bij elkaar te zien zijn. Het rammelen of boksen vindt vooral plaats vanaf februari tot ver in het voorjaar, waarbij de piek vooral in het begin van het voortplantingsseizoen ligt. Geschikte locaties om dit fenomeen (of om deze zoogdieren) te zien zijn o.a het Noorderleech, Noard-Fryslân Buitendijks, de open grasvlaktes in het Lauwersmeer of de groene zeedijken op de vaste wal langs de waddenzeekust.

Hoewel de haas over het algemeen een zeer alerte, oplettende diersoort is liggen in de voortplantingsperiode de beste kansen op het gebied van fotografie. Door de hormonen, de voortplantingsdrang en de (vaak) aanwezigheid van meerdere mannetjes in de buurt van 1 vrouwtje, verliezen de dieren weleens hun alertheid op de omgeving en kunnen ze al rammelend soms tot zeer dicht bij je in de buurt komen. Maar ook hier geldt: met afstand houden, geduld en rustig blijven afwachten wordt de kans op succesvolle foto’s een stuk groter en de kans op verstoring minimaal.

Geniet 12 maanden lang van de foto’s van Marcel van Kammen!

‘Je moet het gedrag van dieren kennen om ze te kunnen fotograferen.’ Dat is het motto van natuurfotograaf Marcel van Kammen. Geniet twaalf maanden lang op groot formaat van de mooiste beelden van vogels en andere waddendieren met de WADDENkalender 2023. Marcel van Kammen wordt op dit moment gezien als de beste natuurfotograaf van het land. Hij won de prestigieuze Groene Camera 2022 en maakte dé natuurfoto van het jaar die is opgenomen in deze kalender. Steun de bescherming van Waddenzee Werelderfgoed.