Pioniers van het landschapsonderzoek in het Waddengebied
Door Tim van Oijen
Het verleden van het Waddenland wordt al eeuwenlang door wetenschappers bestudeerd. Behalve archeologen en geschiedkundigen zorgden juist ook natuurwetenschappers voor een vooruitgang in de kennis van de historie van het gebied. Onder hen Rembertus Westerhoff (1801-1874) en Gosiwinus Acker Stratingh (1804-1876).Het onderzoek naar de historie van het Nederlandse kustlandschap heeft een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Deze staat opgetekend in het onlangs uitgebrachte boek “Van Groningen tot Zeeland - Geschiedenis van het cultuurhistorisch onderzoek naar het kustlandschap”. In een van de hoofdstukken wordt uitgebreid aandacht besteed aan studies in de Waddenregio. Hierin wordt beschreven hoe in de eerste helft van de negentiende eeuw het onderzoek vooral werd gedaan door medici, chemici en biologen.
Westerhoff en Acker Stratingh
Rembertus Westerhoff (1801-1874) en Gosiwinus Acker Stratingh (1804-1876), beide medici, droegen veel bij aan de kennis over het vroegere waddenlandschap van Groningen, de bewoning van de wierden en de geschiedenis van de dijken. Beiden reageerden op een prijsvraag voor een Natuurhistorie van Groningen die in 1822 werd gehouden. Ze waren toen nog student geneeskunde. Ze wonnen en ontvingen driehonderd gulden subsidie om hun wierdenonderzoek voort te zetten. Hoewel de samenwerking niet goed was, kwam het deel dat Acker Stratingh voor zijn rekening had genomen wel af. Dit deel verscheen in 1839 onder de titel natuurlijke historie der provincie Groningen. Het deel van Westerhoff verscheen nooit. Zijn manuscript is na zijn dood vermoedelijk verbrand. Westerhoff heeft wel een groot aantal andere publicaties uitgebracht. En daar waar Acker Stratingh zich meer bij de feiten hield, koos Westerhoff vaak voor het schrijven van een mooi verhaal. Met een origineel betoog wist hij bijvoorbeeld rechters te overtuigen dat de wadden de oevers van rivieren zijn en niet de oever van de zee.Eredoctoraat
Met de kennis van nu verdient Acker Stratingh de grootste eer. Hij publiceerde als eerste een geologische kaart van de provincie Groningen. Verder schreef hij samen met de landmeter en ijker Gerardus Azings Venema (1808-1873) een verhandeling over de Dollard. Het is een synthese van historisch onderzoek en natuurwetenschappelijke waarnemingen. Beide geleerden kregen voor hun werk een eredoctoraat in de natuurwetenschappen van de Groninger Universiteit (1850 en 1864).Bron:
Borger, G.J., Breuker, P., en H. de Jong (2010). Van Groningen tot Zeeland - Geschiedenis van het cultuurhistorisch onderzoek naar het kustlandschap. ISBN 9789087041649.Artikel WadWeten
In de serie WadWeten artikelen wordt het waddengebied beschreven vanuit verschillende onderzoeksdisciplines, zoals de biologie, geologie en cultuurhistorie. Een wetenschappelijke benadering in heldere taal. De berichten worden beurtelings geschreven door wetenschappers van de Waddenacademie en de Waddenvereniging. Wilt u op de hoogte blijven? Schrijf u dan in voor het maandelijkse WADDEN nieuws of houdt deze pagina regelmatig in de gaten.
In 2010 werden een aantal WadWeten artikelen gebundeld in het boekje Waddenwijsheid (ISBN 9789087410230).
Begin 2015 kwam er een vervolg: Meer Waddenwijsheid (ISBN 9789087410322). Het rijk geïllustreerde boek geeft antwoorden op vragen als: welke beestjes krioelen er in het zand, welke wadvogels werden gegeten in de terpentijd, hoe oud wordt een zwaardschede, welke stormen zijn gevaarlijk voor de Wadden.
