Wintergasten
Door Hans Revier
Schelpdiereters
Als veel steltlopersoorten warmere streken hebben opgezocht wordt de Waddenzee het domein van overwinterende eendensoorten. Eidereenden, zwarte en grote zee-eenden verlaten hun ijzige broedgebieden om in de Waddenzee en de Noordzeekustzone te overwinteren. De eidereend is de meest bekende verschijning op het winterse wad. Traditioneel overwinteren de grootste aantallen in de westelijke Waddenzee. Daar bestaat hun voedsel vooral uit mosselen van de sublitorale mosselbanken en de epifauna die met deze mosselbanken geassocieerd is. 
Viseters
Niet alleen schelpdieretende eenden zoeken in de winter hun toevlucht tot de westelijke Waddenzee. De oplettende vogelaar kan daar ook meerdere visetende eenden ontwaren. De grote zaagbek jaagt vooral op spiering. Daarom kon deze soort vaak bij de spuisluizen van de Afsluitdijk gezien worden. De middelste zaagbek eet naast vis ook kleine krabben en garnalen. Beide zaagbeksoorten broeden in Europa: in de noordelijke delen van Scandinavië en op IJsland. Ook de ijseend is uit het hoge noorden afkomstig. Vooral de mannetjes van deze eendensoort zijn fraai getekend en onderscheiden zich door een lange staartpen. Enorme aantallen ijseenden, rond de 4 miljoen dieren, overwinteren op de Oostzee. Maar op de westelijke Waddenzee zijn elke winter wel tientallen tot enige honderden van deze opvallende soort aanwezig. Wat deze dieren daar eten is niet goed bekend. Uit dieetonderzoek aan ijseenden in andere gebieden kan worden afgeleid dat ze zowel schelpdieren, kreeftachtigen als vis eten. Dit jaar zijn de eerste ijseenden op het Marsdiep, de Mokbaai en in de veerhaven van Texel gesignaleerd (www.waarneming.nl/). Voor wie zelf dit bijzondere noordelijke eendje wil zien is een vaarexcursie vanuit Den Oever aan te raden.
Bronnen
Arjan Boele & Erik van Winden, 2007. IJseend en grauwe gors nieuw in het BSP. Sovon-Nieuws 20-1 www.sovon.nl/sites/default/files/doc/BSP_IJseend_GrauweGors_SN_2007_1.pdf
Ens, B.J. et al., 2007. Sublitorale natuurwaarden in de Waddenzee. IMARES rapport C077/07
www.vliz.be/imisdocs/publications/129316.pdf
de Jong, M, Smits, C.J. en M. Leopold, 2010. Aantallen en verspreiding van eiders, toppers en zee-eenden in de winter van 2009-2010 in de Waddenzee en de Noordzeekustzone. IMARES rapport C160/10
C. J. Smit & M. de Jong, 2011. Aantallen en verspreiding van Eiders, Toppers en zee-eenden in de winter van 2010 – 2011. IMARES Rapportnummer C196.11
edepot.wur.nl/200383
Artikel WadWeten
In de serie WadWeten artikelen wordt het waddengebied beschreven vanuit verschillende onderzoeksdisciplines, zoals de biologie, geologie en cultuurhistorie. Een wetenschappelijke benadering in heldere taal. De berichten worden beurtelings geschreven door wetenschappers van de Waddenacademie en de Waddenvereniging. Wilt u op de hoogte blijven? Schrijf u dan in voor het maandelijkse WADDEN nieuws of houdt deze pagina regelmatig in de gaten.
In 2010 werden een aantal WadWeten artikelen gebundeld in het boekje Waddenwijsheid (ISBN 9789087410230).
Begin 2015 kwam er een vervolg: Meer Waddenwijsheid (ISBN 9789087410322). Het rijk geïllustreerde boek geeft antwoorden op vragen als: welke beestjes krioelen er in het zand, welke wadvogels werden gegeten in de terpentijd, hoe oud wordt een zwaardschede, welke stormen zijn gevaarlijk voor de Wadden.
