Kleine veranderingen maken grote verschillen
Door Jessica Schop
Vanaf Den Helder tot aan Esbjerg in Denemarken heeft het sedimenttransport in de Waddenzee een complexe dynamiek. Deze wordt beïnvloed door verschillende topografische kenmerken zoals de eilanden, zeegaten, wantijen en geulen. Door het transport van sediment worden deze topografische kenmerken continu hervormd. Maar wat heeft een verandering van de zeebodem voor effect op de Noordzee en de Atlantische oceaan?
De getijdestroming is de belangrijkste sturende factor die het sediment in de Waddenzee in beweging zet. De getijgolf komt vanaf de Atlantische Oceaan via de Noordzee de Waddenzee in. In kustgebieden, en dus ook in de Waddenzee, komt de meeste energie van het getij vrij. Hoe dit precies gebeurt, is sterk afhankelijk van de vorm van de zeebodem. De bodemvorm heeft omgekeerd ook weer invloed op hoe de getijgolf zich door het gebied verplaatst.
Verschuiving van geulen
De grootste morfologische veranderingen in de Waddenzee vinden plaats nabij de getijdengeulen. Duitse en Amerikaanse onderzoekers hebben met een wiskundig model onderzocht wat deze snel veranderende gebieden bij de geulen voor effect hebben op de zeebodem. Niet een onbelangrijke vraag, aangezien het nog steeds onbekend is wat voor effect kleinschalige veranderingen in de Waddenzee kunnen hebben op een grotere schaal.
Kleine schaal
Om een dergelijk model op te stellen zijn er detailleerde zeebodem gegevens nodig. De onderzoekers hebben zoveel mogelijk verschillende bronnen gebruikt en deze gecombineerd om een zo realistisch mogelijk model te kunnen produceren. De uitkomsten van het model suggereren dat de migratie van de geulen alleen op een lokale schaal effect hebben op de bathymetrie van de Waddenzee. Kleine veranderingen in de vorm van de zeebodem verder weg van de geulenbleken juist effect te hebben op de dynamiek van het getij in de hele Waddenzee.
Grotere schaal
Op een grotere schaal is gebleken dat de topografische kenmerken van de Waddenzee via hun invloed op de waterstromingen een sturende factor zijn voor de bathymetrie van de Noordzee. Deze vorm van de Noordzeebodem is op zijn beurt weer sturend voor de bathymetrie van de Atlantische oceaan. Een kleine verandering van de zeebodem in de Waddenzee kan dus indirect invloed hebben op de vorm van de zeebodem van de Atlantische oceaan.
Bronnen
Jacob, Benjamin, Emil Vassilev Stanev, and Yinglong Joseph Zhang. "Local and remote response of the North Sea dynamics to morphodynamic changes in the Wadden Sea." Ocean Dynamics 66.5 (2016): 671-690
Winter, C. "Macro scale morphodynamics of the German North Sea coast." Journal of Coastal Research 64 (2011): 706.
Artikel WadWeten
In de serie WadWeten artikelen wordt het waddengebied beschreven vanuit verschillende onderzoeksdisciplines, zoals de biologie, geologie en cultuurhistorie. Een wetenschappelijke benadering in heldere taal. De berichten worden beurtelings geschreven door wetenschappers van de Waddenacademie en de Waddenvereniging. Wilt u op de hoogte blijven? Schrijf u dan in voor het maandelijkse WADDEN nieuws of houdt deze pagina regelmatig in de gaten.
In 2010 werden een aantal WadWeten artikelen gebundeld in het boekje Waddenwijsheid (ISBN 9789087410230).
Begin 2015 kwam er een vervolg: Meer Waddenwijsheid (ISBN 9789087410322). Het rijk geïllustreerde boek geeft antwoorden op vragen als: welke beestjes krioelen er in het zand, welke wadvogels werden gegeten in de terpentijd, hoe oud wordt een zwaardschede, welke stormen zijn gevaarlijk voor de Wadden.
